Propolis
işçi bal arılarının ağaç ve çalılarının yaprak tomurcuğu, gövde
yaraları gibi büyüyerek yenilenen kısımlarından topladıkları
sarı, yeşil ve kahverengi reçinemsi bir maddedir. Arılar
propolisi arka bacaklarında bulunan polen sepetlerinde depo
ederler ve koloniye taşırlar. Kovanda balmumu ile karıştırarak,
larva yuvalarının cilalanması ve sterilize edilmesi için bal
arıları tarafından kovanda kullanılır. Propolisin antibakteriyel
ve antifungal etkileri koloniyi hastalıklara karşı korur.
Propolis'in ticari olarak arıcılar tarafından toplaması ise
tahta kovan bölmelerinden ya da toplama tuzakları ile
olmaktadır. Ham ürün, doğal sağlık ürünlerinde (pastil, tinktür,
merhem, içecek, vb. ) balmumu ve diğer malzemelerin
uzaklaştırılması ile ikincil bir işleme tabii tutulur.
Propolis kovanı iki şekilde korur. Birincisi, kovanı
güçlendirir, ikincisi ise kovanı bakteri ve virüs
enfeksiyonlarına karşı korur. Bu özelliklerine ek olarak diğer
özellikleri sayesinde propolis yüzyıllardır insanoğlu tarafından
kullanılmaktadır.
Propolis insanoğlu tarafından
binlerce yıldır kullanılmaktadır. Günümüzde ise artan bir
popülerlik kazanmıştır. Arılar propolisi milyonlarca, insanlarsa
binlerce yıldır kullanmaktadır. Arılar ve insanoğlu propolisi
yararlı ve faydalı bulmaktadır. İnsanlık için bu reçinemsi
yapının keşf edilen yararları henüz çok az kalmaktadır.
Propolis geçmiş dönemlerden beri çeşitli amaçlarda özellikle
tıpta kullanılmaktadır. Eski yunan yazıtları bu maddeyi
iltihaplanan yaralar ve çürükler için kür olarak tanımlarken
Roma’da yara üzerine konulan lapa benzeri karışımın yapımında
pratisyenler tarafından kullanılmaktadır. İbranice eski
vasiyetnamelerde tzori olarak geçmektedir ve terapetik
özellikleri ile anılmaktadır. Avrupa’daki 12 yy kayıtları
propolisin medikal preparatlarının ağız ve yara
enfeksiyonlarının tedavisi ve diş sağlığı için kullanımından
bahseder.
KOMPOZİSYONU
Propolis içerisinde şu ana kadar
180 farklı bileşik tanımlanmıştır.
Propolis ortalama olarak, % 55 oranında reçineli bileşikleri ve
balsamları, % 30 oranında balmumu, % 10 oranında aromatik
yağları ve % 5 oranında arı poleni içermektedir. Kalan % 5’lik
kısmında ise, flavanoidler aminoasitler, B vitamini ve en önemli
olarak tanımlayabileceğimiz antibiyotik içeriği bulunmaktadır.
Propolis içerisindeki farmakolojik olarak etkili en önemli
bileşikler flavanoid grubu (flavonlar, flavanollar ve
flavanonlar), çeşitli fenolik ve aromatiklerdir.
Propolis içerinde galangin, kaemferol, quercetin, pinosembrin,
pinosambrin ve pinobanksin olmak üzere 38 flavanoid
tanımlanmıştır. Diğer fenolikler arasında sinnamik alkol,
sinnamik asit, benzil alkol, benzoik asit, kafeik asit ve
fenilik asit bulunmaktadır.
Propolisin kimyasal yapısı bal arılarının ziyaret ettiği bitki
çeşidine göre yüksek çeşitlilik göstermektedir.
Antibiotic aktivite :
Gram positive bacteriae (Bacillus brevis, B.polymyxa, B.pumilus,
B. sphaericus, B. subtilis, Cellulomonas fimi, Nocardia
globerula, Leuconostoc mesenteroides, Leuconostoc mesenteroides,
Staphylococcus aureus ve Streptococcus faecalis)
Gram negatives (Aerobacter aerogenes, Alcaligenes sp.,
Bordetella bronchiseptica, Escherichia coli, Proteus vulgaris,
Pseudomonas aeruginosa ve Serratia marcescens).
Staphylococcus aureus ve Sptreptococcus mutans. (flavonoids
galangine ve pinocembrine)
Antioksidan aktivite :
Arthritis, Romatizma, Artrosis
Anti-fungal aktivite :
(cynamic acid ve flavonoid crisina).
Anestetik etki :
Kokainden 3-5 kez daha kuvvetli anestetik etki nedeniyle diş
hekimliğinde kullanma (Ghisalberti 1979)
Antiprotozoan etki :
Trichomomas vaginalis (Scheller et.al., 1977). Giardia lamblia,
(Towers et. al., 1990).
Antiviral aktivite :
erpes simplex tip 1 ve 2, adeno virus, corona virus, ve rota
virus.,
Antikanser :
Propolisin yapısındaki cynamic asit ve terpenoidler sitotoksik
activiteye sahiptir ve propolis intestin, böbrek, meme, burun ve
pharynx kanserinde başarılı bir şekilde kullanılmaktadır.
Dermatoloji ve Kozmetikte:
Antibakteriyel, antifungal ve Doku yenileyici
